In 1991 overleed Queen-zanger Freddie Mercury aan aids, ten gevolge van Hiv-infectie. Dat betekende een keerpunt in de geschiedenis van de ziekte, want ineens raakte ze het hart van de westerse samenleving, terwijl aids voordien voornamelijk een ziekte was van Afrika en van minderheden waarmee de gemiddelde westerling zich niet identificeerde. Vanaf dat moment heeft de sociale acceptatie en de aanpak van hiv en aids grote sprongen gemaakt, waarvan het effect bekend is. Hiv is een behandelbare ziekte geworden en inmiddels daalt het aantal nieuwe infecties wereldwijd.
In 2016 overlijdt Johan Cruijff aan longkanker. Zonder op de hoogte te zijn van de details van zijn ziekte, is er voldoende reden om aan te nemen dat zijn moordenaar Tabak heet. Dat wordt echter in de media verzwegen omdat men bang is de indruk te wekken dat longkanker een kwestie van ‘eigen schuld’ zou zijn. Dat is onterecht, want het lijden aan een ziekte is nooit een morele kwestie. Soms hebben we daar iemand als Freddie Mercury of Johan Cruijff voor nodig om dat in te zien. Hoewel een roker gemiddeld ongeveer tien jaar aan levensduur inboet en daarnaast ook nog eens veel vaker ernstig invalideert, is dat niet waar de roker voor gekozen heeft. De roker kiest voor roken, niet voor de schadelijke gevolgen ervan.
Johan Cruijff was ooit een fervent roker, maar als hij in 1991, het jaar dat Freddie Mercury overlijdt, een bypassoperatie moet ondergaan vanwege kransslagaderverkalking, is dat voor hem reden om te stoppen met roken. Hij neemt deel aan een antirookcampagne, waarin hij zegt: ‘Ik ben Johan Cruijff. Ik ben aan twee dingen verslaafd geweest. Roken en voetbal. Voetbal heeft me alles gegeven in het leven. Roken heeft me bijna het leven gekost.’ De Spaanse versie van de reclame eindigt met de zin Fumar te mata (roken is dodelijk).
Als arts op de longafdeling in een ziekenhuis in Finland word ik dagelijks geconfronteerd met de verschrikkelijke gevolgen van roken. Als ik op de sociale media tabak aanwijs als de moordenaar van Cruijff wordt dat me echter niet in dank afgenomen. Het zijn vooral rokers die het onkies vinden, en als reactie schrijven dat er ‘zoveel in het leven ongezond’ is. Doordat tabak als doodsoorzaak in de taboesfeer wordt gehouden, beseffen mensen niet hoe schadelijk het roken is. Bijna iedere roker gelooft zelf aan de dans te ontspringen daarmee is het roken een lugubere loterij.
In Finland rookte in de jaren ’50 maar liefst tachtig procent van de mannen, tegenwoordig is dat nog maar vijftien procent en bij de vrouwen ligt dat percentage op bijna hetzelfde niveau. De regering heeft een rookvrij Finland als doel gesteld, waarbij het streefpercentage rokers onder de vijf procent ligt. Ook in Nederland is het aantal rokers gedaald, maar het percentage rokers ligt nog altijd boven de twintig procent.
Mede door de sterke tabakslobby sterven in Nederland jaarlijks naar schatting tienduizenden mensen aan de gevolgen van roken. Daarmee is de tabakslobbyist gevaarlijker dan een gemiddelde terrorist. Toch wordt roken niet als een veiligheidsrisico beschouwd. Als reactie op de terroristische aanslag in Brussel schreef Arnon Grunberg op 23 maart in zijn voetnoot: ‘Terrorisme is zelden een reële bedreiging voor staten. Op het hoogtepunt van de Tweede Intifada, toen er elke week een of meer aanslagen in Israël plaatsvonden, merkte een Israëlische minister terecht op dat er nog altijd meer verkeersdoden in Israël vielen dan dat er mensen stierven aan terrorisme.’ Grunberg had even goed met tabaksdoden kunnen vergelijken.
De roker beschouwt het recht op roken soms als een vrijheid, maar als arts stel ik vast dat roken te vaak zijn gevangenis wordt. De keuze om te gaan roken is meestal niet een keuze van rationele afwegingen en dus voldoet die keuze niet aan werkelijke vrijheid, waarbij de consequenties idealiter worden overzien. Ik zie mensen, soms al op jonge leeftijd, lijden en sterven aan tabak. De eerste keer dat ik in Nederland euthanasie meemaakte, was bij een vijfendertigjarige vrouw die vanwege hoofdpijn bij de dokter kwam, wat het gevolg bleek van uitgezaaide longkanker. In enkele weken tijd waren de duizeligheid en pijnen zo hevig dat slechts euthanasie haar uit het lijden kon verlossen. Nu hebben we ook een van onze grote nationale helden aan de tabak verloren. Ik meen dan ook dat ik in de naam van Johan Cruijff zijn moordenaar aan te mogen wijzen: Fumar te mata.
Thijs Feuth 
Alle rotzooi die ze in sigaretten douwen om maar te zorgen dat rokers verslaafd blijven, onbegrijpelijk dat die praktijken toegestaan worden. Nederland is goed bezig met het anti rookbeleid maar wat mij betreft zou het nog resoluter mogen.
LikeLike
Mooi verwoord. En dat zegt deze fervente roker eerlijk.
In mijn geval is de vraag of roken mijn leven inkort er een die ik volmondig met ja beantwoord maar er gelijk bij zeg dat ik al in reservetijd leef doordat een auto-immuunziekte mij in 2015 bijna het leven heeft gekost.
Roken is slecht en dat draag ik ook uit. Maar de behoefte om te stoppen heb ik zelf niet meer.
Mijn leven zal sowieso vroeger eindigen en dan hou ik tot die tijd mijn enige echte verslaving maar in stand.
Want dat is het ook nog eens, een verslaving, de meest geaccepteerde maar ook 1 van de dodelijkste. Net als alcohol. En ook die mag nooit als oorzaak genoemd worden. Terwijl levercirrose echt dodelijk is…
LikeLike
Na 25 jaar gestopt te zijn met rokrn, zou de tabak nog steeds de oorzaak zijn van longkanker?
Ik ben een niet roker , maar ik vind het wel heel makkelijk om de schuld aan de tabak te geven.
Denk dat wij de oorzaak niet weten.
LikeLike
Fumar te mata. Prachtige en eerlijk geschreven. Als ervaringsdeskundige kan ik deze uitspraak helaas onderstrepen.
LikeLike
Wat een ongelooflijk gelul. Wat weet deze meneer wat wij niet weten. Natuurlijk is het vervelend, dat Johan 25 jaar nadat hij gestopt is met roken alsnog longkanker heeft gekregen, maar ik heb nergens iets gelezen over welke vorm van longkanker hij nu heeft gekregen. Door te stellen dat na 25 jaar lang niet roken het roken nog altijd zijn moordenaar is stel je dat stoppen met roken geen zin heeft. Dit is dus een pleidooi voor iedereen die ooit een keuze heeft gemaakt om te roken, daar vooral maar lekker mee door te blijven gaan, want dood ga je toch. Ik ben 33 jaar geleden gestopt en weiger dit te geloven. Mocht ik toch aan longkanker sterven laat deze meneer dan in elk geval zijn mond houden, als hij niet meer argumenten heeft dan dat roken bewezen slecht voor een mens is, want dat is een vreselijke open deur.
LikeLike
Zo grappig hoe de menselijke geest werkt. Als er iets in het straatje van je eigen mening niet te pas komt, wordt hij met de grond gelijk gemaakt. Deze longarts weet waar hij over praat. Roken invalideert, dat wil zeggen dat de laatste 10 of 20 jaar van je leven je de gevolgen merkt. Je gaat eerder dood. EN Roken heeft OOK gevolgen LANG nadat je gestopt bent.
Heeft het daarom geen zin om te stoppen? Natuurlijk wel. Met elk jaar dat je stopt, voeg je waarde en levensduur toe. Maar mensen moeten zich realiseren dat als je dag in dag uit giftige stoffen in je lichaam hebt gestopt- en niet zo’n beetje ook- dat dat op lange termijn natuurlijk effect heeft op je lichaam.
Logisch toch?
Zei Cruyff dit laatste ook niet?
LikeLike
Mijn schoonvader is gestorven aan longkanker. De professor van de afdeling pneumologie heeft letterlijk tegen mij gezegd :”99% van mijn longkankerpatienten zijn (ex) rokers”. Niet elke roker krijgt kanker, maar als je longkanker krijgt komt het wel bijna altijd door tabak. Laat ik het anders formuleren, als ik morgen een nieuw soort limonade op de markt breng die verslavend is, schadelijk is voor de drinker en degenen die er naast zitten en op lange termijn kanker veroorzaakt… Ik denk niet dat dit zou toegelaten worden door de overheid.
LikeLike
Er al over nagedacht hoe pijnlijk dit voor de familie & andere directe nabestaanden moet zijn? Wat weet je over de details van zijn ziekte? Bah, bemoei je er niet mee.
LikeLike
Mensen zoals Arjan, die zo heftig reageren op dit stuk, zouden eens wat dagen mee moeten lopen in het ziekenhuis.Natuurlijk komt de meeste longkanker van roken, ook jaren nadien.Is de (geveinsde) woede/verontwaardiging frustratie of angst?Natuurlijk is het goed om maar te blijven hameren op de gevolgen van roken, wellicht dat sommige twijfelaars op die manier ook worden overgehaald om te stoppen.Stoppen wil niet zeggen dat je geen kanker kunt krijgen, als je rookt weet je wel dat het risico op kanker vele malen groter is.
LikeLike
Ik sluit me aan bij de reactie van Arjan Knollema. Ben zelf 16 jaar geleden gestopt met roken, na 25 jaar gerookt te hebben. Ik denk dat het “marketing technisch” onhandig is om Johan Cruijf na zoveel jaren in te zetten in deze discussie. Daarnaast vind ik het en beetje respectloos.
LikeLike
Begrijp ik nou goed dat je nog steeds kans hebt op longkanker als je al 25 jaar niet meer rookt? Of was hij weer begonnen? Ik rook nu zelf 22 jaar niet meer, wel balen als ik nou nog steeds risico loop.
LikeLike